ایمپلنت دندان
ایمپلنت چیست؟
ایمپلنت پین های باریکی هستند که از تیتانیوم خالص سازگار ساخته شده که درون استخوان فک گذاشته می شود.
دندان متحرک، قابل اتصال به این ایمپلنت ها هستند. حدود 3 تا 6 ماه زمان لازم برای رشد و ترمیم استخوان اطراف ایمپلنت است.
هنگام انتخاب ایمپلنت میزان استخوان در دسترس، میزان استحکام استخوان و زمان گذاشتن ایمپلنت در نظر گرفته می شود. اگر استخوان کافی برای گذاشتن ایمپلنت در دسترس نباشد می توان در شرایط خاص مقداری استخوان برگرفته از نقاط دیگر پیوند زد.همچنین بر حسب میزان سختی استخوان انواع پیچ دار و بدون پیچ ایمپلنت انتخاب می شود. ایمپلنت می تواند بلافاصله پس از از دست رفتن دندان و کشیدن آن یا پس از زمان طولانی ترمیم، جایگزین شود. شکل ایمپلنت مانند ریشه دندان طبیعی است. پس از از دست رفتن دندان در صورت عدم جایگزینی سریع با ایمپلنت امکان تحلیل استخوان و کاهش توانایی جویدن و کج شدن دندانهای کناری است. اگر گذاشتن با تاخیر ایمپلنت پیشنهاد می شود ایمپلنت های کوچکتر و استوانه ای به دلیل در دسترس بودن استخوان کمتر استفاده می شود.
مکان گذاشتن ایمپلنت و نوع سیستم مناسب تنها بوسیله معاینه ای که دندانپزشک انجام میدهد با در نظر گرفتن سایر شرایط قابل بیان است. میزان حجم و دانسیته استخوان فک، تعداد و موقعیت و استحکام دندانهای طبیعی فرد، شرایط لثه، شرایط و تعداد دندانهای فک مقابل از عوامل مهم حین معاینه است.
تاریخچه ایمپلنت های دندانی
دندان پزشکی ایمپلنت بعد از جراحی دهان و دندان، جزء قدیمی ترین روشهای دندان پزشکی است. استفاده از فرم ریشه‌ای ایمپلنت تاریخی ۱۰۰۰ ساله دارد.
۴۰۰۰ سال پیش در چین باستان از بامبو برای جایگزینی دندان از دست رفته استفاده می‌شده است. ۲۰۰۰ سال پیش در مصر باستان از فلزات گران بها برای این منظور استفاده می‌شده است. در بعضی از مومیایی‌های یافت شده در مصر دندان پیوند شده انسان یافت شده. در سال ۱۹۵۲ میلادی، جراح ارتوپدی سوئدی به نام برانمارک که علاقه‌مند به ترمیم و باز سازی استخوان بود، طی تحقیقاتی روی استخوان ران خرگوش مشاهده کرد که استخوان در نزدیکی فلز تیتانیوم رشدکرده است.
برانمارک تحقیقات خود روی انسان و حیوان را ادامه داد و توانست این ویژگی خوب فلز تیتانیوم را ثابت کند.
اگر چه برانمارک اول روی استخوان ران کار می‌کرد، اما در ادامه تصمیم گرفت که روی دهان مطالعاتش را ادامه دهد.
برانمارک در سال ۱۹۶۵ میلادی اولین ایمپلنت دندانی را در دهان یک داوطلب قرار داد.
مزیت مهم ایمپلنت
بزرگ ترین مزیت ایمپلنت حفظ استخوان باقیمانده و جلوگیری از تحلیل استخوان(که به خاطر بی دندانی رخ میدهد) می باشد. مزیت دیگر ایمپلنت عدم تراش دندان های مجاور در صورت استفاده از پروتز ثابت و کمک به گیر و ثبات پروتز متحرک از طریق ساختن اوردنچر(پروتز متحرک متکی بر ایمپلنت) است.
انواع ایمپلنت های دندانی
Endosteal
این ایمپلنت معمولاً مانند یک پیچ یا استوانه ویا تیغه‌ای شکل هستند که از فلز یا فلز پوشش داده شده با سرامیک و یا مواد سرامیکی ساخته می‌شوند. این نوع از ایمپلنت در استخوان فک جا می‌گیرد.
Subperiosteal
این نوع ایمپلنت در استخوان و در زیر لثه قرار می‌گیرند. این نوع از جنس فلز تیتانیوم ساخته می‌شود تا به استخوان فک بچسبد.
Transosteal
این نوع ایمپلنت به شکل یک پین فلزی و یا یک قاب U شکل میباشد که از بین استخوان فک و بافت لثه عبور می‌کند و به داخل دهان می‌رسد.
در این موارد از ایمپلنت استفاده می شود:
فاصله بین دندانهای جلو در اثر از دست رفتن یک دندان بطوری که دندانهای مجاور آن طبیعی باشند.
از دست رفتن دندان می تواند به دلیل پوسیدگی، بیماری لثه و یا تصادفات باشد. اگر دندان در منطقه زیبایی باشد علاوه بر زیبایی سلامتی دندان نیز متاثر می شود. فاصله طولانی بی دندانی باعث رویش دندانهای فک مقابل به این فاصله و جابجایی دندانهای بالا و پایین و از دست رفتن اکلوژن مناسب می شود. عمل جویدن نیز متاثر شده و مفاصل فک پایین در طولانی مدت دردناک می شود.
فاصله زیاد بین دندان ها در اثر از دست رفتن یک یا بیش از یک دندان بطوری که دندانهای مجاور آن طبیعی باشند.
فاصله بیشتربین دندانها همان اثرات ازدست رفتن یک دندان را بصورت شدیدتر نشان می دهند. عدم زیبایی، مشکلات پخش نیروی جویدن ، درد در مفاصل فک پایین و مشکلات تکلمی از موارد مورد شکایت بیماران می باشد.
زمانی که یک یا بیش از یک دندان از انتهای هر قوس دندانی از دست رفته باشد و تنها یک سمت، دندان طبیعی باشد.
از دست دادن دندانهای قوی در عقب قوس دندانی که وظیفه جویدن و آماده کردن غذا برای هضم دارند باعث آسیب به حرکات جویدن می شود. دندانهای باقیمانده به سمت فضای خالی حرکت می کنند و تماس بین دندانها از دست می رود. همچنین دندانهای قوس مقابل نیز به طرف فضا حرکت می کنند و مشکلات مفاصل فک پایین نیز رخ می دهد.
زمانی که کلیه دندانهای یک یا هر دو فک از دست رفته باشد.
بی دندانی کامل فک بالا و پایین با هم یا به تنهایی منجر به مشکلات بسیار زیادی می شود. جویدن و صحبت کردن از مشکلات اصلی بیماران بی دندان می باشد. از آنجا که دندان ها که عامل ساپرت عضـلات صورت هستند دیگر وجود ندارد، بیمار حالت صورت مسنی خواهد داشت.
امروزه می توان حجم کم استخوان را طی عمل بازسازی در شرایط خاص برای پذیرش ایمپلنت آماده ساخت.
بیماری های انعقادی خونی، متابولیک، مخاطی و استخوانی، فاصله کم بین دندان، یا موقعیت نامناسب دندانهای فک بالا و پایین از عوامل محدود کننده در گذاشتن ایمپلنت می باشد.
کلیه افراد بالغی که دوران رشد را به پایان رسانیده اند، می توانند ایمپلنت بگذارند.
افراد سیگاری حداقل تا ماههای اولیه پس از گذاشتن ایمپلنت باید سیگار را ترک کنند.
ایمپلنت مانند دندان طبیعی نیاز به رعایت بهداشت و مراقبت دارد.
سوالات متداول در مورد ایمپنت دندان
چه کسانی کاندید مناسبی جهت دریافت ایمپلنت دندانی هستند؟
بخاطر پیشرفت شایان در تکنولوژی ایمپلنت ، امروزه افراد زیادی کاندید انجام این درمان هستند اصولا” اگر شخصی منعی در انجام خروج دندانها و پروتز ثابت نداشته و از نظر سیستم بدن هم نسبتا” سالم باشد ، می تواند کاندید دریافت ایمپلنت به شمار رود .
چه مواردی را در انجام ایمپلنتهای دندانی باید دانست؟
اکثر ایمپلنتها در یک جلسه گذاشته می شوند و جلسات پس از آن جهت معاینه و چکاپ می باشد تا زمانی که وقت انجام پروتز یا قسمت دندانی ایمپلنت فرا برسد و این قطعه به عنوان دندان همیشگی نصب گردد . در بعضی موارد استخوان شخص ضعیف است و باید بوسیله مواد استخوانی تقویت گردد ، که این امر یا قبل از قراردادن ایمپلنتها صورت می گیرد و یا هنگام قراردادن آنها.
در بیشتر مواقع عمل جراحی قراردادن ایمپلنتها تحت بی حسی موضعی انجام می گردد دندانهای موقت در جای خالی می توانند قرار گیرند تا زمانی که ایمپلنت خود دارای رویه ی دندانی شود . این زمان بین ۲ ماه تا ۵ ماه می تواند باشد .
زمان دوام و هزینه ایمپلنتهای دندانی تا چه حد میباشد؟
هزینه ایمپلنت بعلت تعداد کمپانی ها ی سازنده این قطعه در آسیا ، اروپا و امریکا دارای قیمتهای متفاوت است و در بعضی از انواع آن هزینه یک ایمپلنت کمتر از هزینه یک بریج و موارد جانبی آن می باشد و مادام العمر میباشد.
آیا ایمپلنتهای دندانی نیاز به مراقبت ویژه دارند؟
اصولا” ایمپلنتهای دندانی باید از همان توجه و مراقبتی برخوردار گردند که در دندانهای طبیعی انجام می گردد .
اگرچه ایمپلنت مثل دندان دچار پوســــیدگی نمی شود ولی میکروب های دهانی می توانند تحت شرایطی به لثه اطراف ایمپلنت آسیب برسانند و اگر اقدامی صورت نگیرد حتی باعث به خطـــر افتادن ایمپلنت شوند .
پس توجه و مراقبتی شخصی بطور روزانه در کنار مراجعات زمانبندی شده به دکتر مربوطه جهت چکاپ ضرورت دارد .پس تا وقتی که تصمیم جدی به مسواک زدن ندارید ، برای نصب ایمپلنت مراجعه نکنید .
آیا ایمپلنت توسط بدن پس زده می شود؟
آنگونه که در پیوند یا کارگذاری ریه ، قلب و یا کلیه مصنوعی شنیده می شود ، در مورد ایمپلنت چنین نیست و بدن ایمپلنت را پس نمی زند. ایمپلنتهای دندانی از جنس فلز تیتانیوم هستند که با بدن بسیار سازگار هستند.
اگر ایمپلنت انجام نشود وجای دندان خالی بماند چه می شود؟
وقتی شما دندانتان را از دست می دهید ، آهسته آهسته استخوان در آن ناحیه تحلیل می رود و کم کم دندانهای مجاور تغییر مکان می دهند و تماسشان غیر عادی می گردد ، سپس دندانهای مقابل رویش بی رویه می کنند و سیستم دندانی شما را دچار اختلال مینمایند .
استخوان فک کم کم تیز می شود و نسج نرم روی آن ( لثه ) نازک و آسیب پذیر می شود . زبان رشد بی رویه می کند و در جای خالی قرار می گیرد . در صورت از دست دادن دندانهای بیشتری عملکرد در بدن ۴ تا ۵ برابر کاهش می یابد و شخص به سمت غذاهای غیر فیبری و نرم گرایش پیدا می کند . وقتی استخوان تحلیل می رود در این زمان حتی درمان توسط ایمپلنتهای دندانی گاهی غیر ممکن و یا خیلی سخت و زمان بر می شود .
پوکی استخوان مانعی برای ایمپلنت نیست؟
توجه به داروهای مصرفی بیماران دارای پوکی استخوان، یا کاهش تراکم استخوان از نکات بسیار مهمی است که در جراحی ایمپلنت باید به آن توجه شود.این بیماران اغلب به جز کلسیم، از داروهای خاص دیگری نیز استفاده می‌کنند که به صورت هفته‌ای یک‌بار تجویز می‌شود و اغلب به علت عدم آشنایی بیماران با داروهای مکمل کلسیمی اشتباه گرفته می‌شود. این داروها به علت عوارض مخرب روی استخوان فک، از رژیم دارویی بسیاری از کشورها در حال حذف شدن است. باید توجه کرد در صورتی که این دسته از بیماران بیش از سه سال از این دسته دارویی استفاده کرده باشند، باید با پزشک معالج در ارتباط با قطع یا جایگزینی این دسته دارویی مشورت شود و در صورت امکان تا سه ماه درمان دارویی آنهابه تعویق بیفتد.
کاشت دندان در استخوان تحلیل رفته، انجام پذیر است؟
در بیمارانی که مشکلات و بیماریهای سیستمیک ندارند نیز ممکن است که استخوان‌های فک پس از کشیدن دندان، تحلیل برود که این میزان در سال اول پس از کشیدن دندان بیشتر از سال‌های بعد است. در افرادی که استخوان تحلیل رفته و نیاز به جایگزینی ایمپلنت دارند درمان موفق ایمپلنت میسر نخواهد شد، مگر با بازسازی استخوان، که این امر بر جایگزینی ایمپلنت اولویت دارد.
جایگزینی استخوان، یعنی یک نسج زنده اغلب دشوار‌تر از جایگزینی دندان است. در صورتی که به این امر توجه نشود ایمپلنت، چه به صورت فوری چه به صورت تاخیری حتی پس از چند سال دچار مشکل خواهد شد.
یک کاندیدای مناسب باید دارای چه شرایطی باشد؟
سلامت کلی بدن، لثه های سالم و مقدار کافی استخوان برای جوش خوردن ایمپلنت. بعضی مردم چنان استخوان فک شان را از دست داده اند که تنها راه موجود برای درمان آنها ایمپلنت است ولی پیش از آن باید استخوان به روشهای خاصی تا اندازه مطلوب بازسازی شود و همکاری بسیار مناسب در جهت مراقبت از ایمپلنت ها و لثه های اطراف آنها شامل مسواک زدن روزانه و کشیدن نخ دندان، لازم است. همین طور ویزیت های منظم از سوی دندانپزشک هم مهم است.
به طور کلی افرادی که مناسب دریافت ایمپلنت نیستند شامل: افراد بسیار جوانی که فک آنها به حد کافی رشد نکرده است، بانوان باردار، افراد الکلی یا معتاد، افرادی که پرتو درمانی در ناحیه سر و گردن داشته اند، افرادی که بیماری های مزمن مثل دیابت و هموفیلی و بیماریهای بافت همبند داشته اند افرادی که داروهای خاصی مثل استروئید وکورتن استفاده می کنند و افرادی که دندان قروچه مرتب شدید شبانه دارند، احتمال شکست ایمپلنت زیاد است.
آیا امکان گذاشتن ایمپلنت بدون جراحی لثه وجود دارد؟
(Flaplees)در صورتی که بیمار از تراکم استخوانی مناسب در نواحی مورد نیاز ایمپلنت برخوردار باشد امکان گذاشتن ایمپلنت بدون جراحی و بخیه وجود دارد
آیا امکان قرار دادن روکش بلافاصله بعد از ایمپلنت جهت کاهش طول دوره درمان وجود دارد؟
بله. در صورتی که اطراف ایمپلنت ازاستخوان کافی برخوردار بوده و امکان جابجایی ایمپلنت و حذف نیروهای جانبی صورت وجود )Immediate load داشته باشد این امکان وجود دارد که بلافاصله بعد از گذاشتن ایمپلنت ، روکش آن نیز تحویل شود).